Zarzewie myśli o powołaniu TPP i ZP rzucił inż. Marian Król uczuciowo mocno związany z rodzinnym miastem, które często odwiedzał przyjeżdżając z Gliwic na wypoczynek. Pomysł wzbudził zainteresowanie Pilźnian aktywnych społecznie i szybko ideę tę poparli tworząc grupę inicjatywną. Byli to m.in.: Jan Gałuszka, mgr Józef Szczeklik, mgr Marian Modelski, mgr Halina Żmuda, Kazimierz Świerczek, Adam Kałużyński, Jan Wojnarski, mgr Maria Skopek, Zofia Mossoń, Maria Sowińska, Aleksander Sas.
Wniosek o zezwolenie na działalność złożono u Naczelnika Miasta i Gminy. Urzędująca wówczas Naczelnik – Wanda Dziadek wniosek przychylnie przyjęła. Wpis do rejestru stowarzyszeń i związków Towarzystwo uzyskało już 24.05.1988 r. Pierwszy Zarząd Towarzystwa został wybrany w dniu 26.06.1988 r. w składzie:
- Józef Szczeklik – prezes
- Stanisław Tomasiewicz – wiceprezes
- Marian Modelski – wiceprezes
- Jan Wojnarski – skarbnik
- Halina Żmuda – sekretarz
- Zofia Mossoń – członek
- Kazimierz Świerczek – członek
- Edward Kula – członek
- Franciszek Tobiasz – członek
- Maria Nalepka – członek
- Marek Modrzański – członek
Do opracowania statutu Towarzystwa przyczynił się głównie Marian Król. Pełną moc prawną stowarzyszenie zyskało od 7.11.1989 r. poprzez wpis do rejestru sądowego dokonany przez Sąd Wojewódzki w Tarnowie.
Po dwóch latach działania w dniu 14.01.1990 r. Walne Zebranie Członków zadecydowało o składzie wyboru nowego Zarządu:
- Józef Szczeklik – prezes
- Marian Modelski – wiceprezes
- Stanisław Tomasiewicz – wiceprezes
- Zofia Mossoń – sekretarz
- Jan Wojnarski – skarbnik
- Tadeusz Trzos – członek
- Wojciech Trojan – członek
- Kazimierz Świerczek – członek
- Zofia Szczepanik – członek
- Halina Żmuda – członek
- Michał Wieloch – członek
- Wanda Dziadek – członek
- Jan Pawlus – członek
Do Komisji Rewizyjnej weszli:
- Józef Job
- Stanisława Świerczek
- Edward Kula
Sąd Honorowy stanowili:
- Maria Sowińska
- Julian Noga
- Adam Kałużyński
- Stanisław Litwicki
Dwudziestoletnią już działalność Towarzystwa możemy podzielić na dwa okresy:
- w latach 1988-2003 funkcjonowało jako stowarzyszenie
- od 2004 r. do chwili obecnej jako stowarzyszenie o statusie organizacji pożytku publicznego
Podstawą działania Towarzystwa jest statut określający cele i zadania.
Realizowane cele statutowe w I okresie dotyczyły:
- ratowania i ochrony dziedzictwa kulturowego w najbliższym środowisku,
tj. historycznych pamiątek i śladów patriotycznych działań Pilźnian
- upowszechniania wśród społeczeństwa i młodzieży szkolnej wiedzy z zakresu historii regionalnej
- umacniania oddziaływań na rzecz aktywizacji lokalnego środowiska „Małej Ojczyzny”
Dokonania w tym zakresie są następujące:
- Odnaleziono i dokonano renowacji tarczy zwieńczonej na szczycie orłem z napisem „PILZNO LEGIONOM 1914-1916”, którą przekazano Szkole Podstawowej w Pilźnie jako pamiątkę historyczną.
- Pozyskano od rodziny przechowującej tablicę z brązu, którą usunięto w 1945 r.
z gmachu byłej Rady Powiatowej w Pilźnie (obecnie budynek LO). Tablica upamiętnia nazwiska uczestników wojny w latach 1918-20 z Ziemi Pilźnieńskiej. Staraniem Towarzystwa po renowacji umieszczono ją w 1989 r. w kościele oo. Karmelitów organizując uroczystość otwartą dla społeczeństwa.
- Z zapomnienia odkryto i wydobyto w 1991 r. tablicę pamiątkową zatynkowaną
w latach 50-tych XX w. w budynku „Sokoła”. Tablicę tę ufundowało społeczeństwo Pilzna w 1932 r. Tytusowi Buynowskiemu i Józefowi Zelkowi – twórcom gniazda sokolego, inicjatorom i realizatorom budowy obiektu „Sokoła”.
- Sporządzono rejestr ofiar mordu w Katyniu, Ostaszkowie i Starobielsku pochodzących z Ziemi Pilźnieńskiej. Dla uczczenia ich pamięci ufundowano w 1988 r. „Krzyż Katyński” – jak na owe czasy z odwagą sytuując go w kwaterze grobów żołnierskich. Jego poświęcenie nastąpiło dopiero w dniu 29.04.1989 r. Publiczny hołd pomordowanym złożono w dniu 29.04.1990 r. podczas uroczystości poświęcenia 2 tablic z nazwiskami ofiar. Jedną z tablic umieszczono w nawie głównej kościoła
oo. Karmelitów, a drugą przy Krzyżu Katyńskim. Projekt Krzyża opracował Jan Pawlus s. Augustyna, który też zajmował się pracami organizacyjnymi. Krzyż wykonał Jan Pawlus s. Ignacego z materiału przekazanego przez Włodzimierza Pawlusa s. Józefa zamieszkałego w Dębicy. Tablicę przy Krzyżu Katyńskim wykonał Jan Szczepanik. Uroczystość ta pełna wzruszeń zgromadziła liczne społeczeństwo Pilzna i rodziny pomordowanych oraz młodzież.
- W dniu 11.11.1994 r. obok budynku Sokoła poświęcony został pomnik w formie dużego głazu dla uczczenia 100 rocznicy utworzenia w Pilźnie gniazda sokolego i 80 rocznicy wymarszu Drużyny Sokolej do Legionów.
- Wykonano wiele prac na rzecz ochrony pomników i nagrobków na miejscowym parafialnym cmentarzu, mogił osób znaczących w historii Pilzna, ofiar walk narodowowyzwoleńczych.
- Rezultatem rozbudzonego w gronie Towarzystwa ducha dziejopisarstwa szczególnie przez prezesa Józefa Szczeklika było publikowanie wydawnictw i artykułów w czasopismach, a to:
- art. „Echa bitwy pod Łowczówkiem” – J.Szczeklik – Rocznik Tarnowski nr 1/1990 r.
- art. „Historia gniazda sokolego w Pilźnie” – J.Szczeklik – Rocznik Tarnowski
nr 2 2/1991 r.
- art. „Ziemi Pilźnieńskiej Miejsca Pamięci Narodowej” – J.Szczeklik – Rocznik Tarnowski 1992 r.
- „Pilzno i jego dzieje” – J.Szczeklik – 1994 r.
- „Wędrówki po cmentarzu w Pilźnie” – J.Szczeklik – 1996 r.
- „III Zgrupowanie AK na Ziemi Pilźnieńskiej” – praca zbiorowa - 1996 r.
- „Zarys dziejów mieszkańców Pilzna” – J.Szczeklik, W.Wojnarski
- „Kościół parafialny p.w. Św.Jana Chrzciciela – Stanisław Tomasiewicz – 1999 r.
- „Towarzystwo Gimnastyczne Sokół w Pilźnie” – Agnieszka Dąbrowska – 2000 r.
- „Ks. dr Karol Szczeklik” – ks. Kazimierz Łącki – 2003 r.
Innym kierunkiem pracy Towarzystwa była działalność edukacyjna i oświatowo-wychowawcza kontynuowana przez spotkania z młodzieżą, odczyty w różnych środowiskach, organizację i uczestnictwo w uroczystościach środowiskowych.
Pewien zastój w pracy Towarzystwa w latach 90-tych wynikał z niezbyt dobrze układającej się współpracy z ówczesnymi władzami.
Z dystansem odnoszono się do wielu inicjatyw, co gasiło nasz zapał. Nieprzerwanie jednak trwały prace nad przygotowywaniem publikacji o tematyce historycznej. Niezłomnie i niezmordowanie pomimo pogarszającego się stanu zdrowia pracował współzałożyciel i prezes Towarzystwa – Józef Szczeklik. Był duszą i motorem działań
w zakresie utrwalenia historii Pilzna. Odszedł na wieczny spoczynek w dniu 26 lipca 2003 r.
Po tej stagnacji i śmierci J.Szczeklika wśród wielu działaczy krążył duch niepokoju o losy Towarzystwa. Toteż w dniu 6 marca 2004 r. w mieszkaniu
prof. Stanisława Mazurkiewicza odbyło się spotkanie kolejnej grupy inicjatywnej celem ożywienia działalności Towarzystwa i doprowadzenia do Walnego Zebrania Członków. Odbyło się ono 13 kwietnia 2004 r. Dokonano wyboru Zarządu na 4 lata w składzie:
- prof. Stanisław Mazurkiewicz – prezes
- mgr Jan Gałuszka – wiceprezes
- Zofia Mossoń – sekretarz
- Jan Wojnarski – skarbnik
- mgr Maria Skopek – członek
- mgr Zofia Szczepanik – członek
- inż. Adam Szczeklik – członek
oraz Komisji Rewizyjnej w składzie:
- Adam Kałużyński – przewodniczący
- Leokadia Krzak – sekretarz
- Tadeusz Trzos – członek
Rozpoczął się II etap w pracy Towarzystwa.
Zarząd podjął intensywne działania organizacyjne:
- opracowaniem nowego statutu spełniającego wymogi nowych przepisów prawnych, w tym Ustawy o organizacjach pożytku publicznego zajęły się Maria Skopek, Zofia Mossoń i Aleksandra Skopek
- w dniu 26.08.2004 r. Sąd Wojewódzki w Rzeszowie dokonał ponownej rejestracji w KRS przyznając Towarzystwu status OPP
- opracowano wzór deklaracji i legitymacji
Równocześnie Towarzystwo włączyło się we wszystkie imprezy związane
z obchodami jubileuszowymi 650-lecia nadania praw miejskich Pilznu. Zrealizowany został pomysł prof. ST.Mazurkiewicza wybicia jubileuszowego medalu i znaczka
z emblematem herbu Pilzna. Uczestniczyliśmy w pracach powołanej przez Burmistrza Kapituły Medalu na przewodniczącą której zespół Kapituły powołał Zofię Mossoń.
Z inicjatywy Józefa Mateji doprowadzono do nawiązania kontaktu i realizacji wymiany delegacji samorządów i młodzieży z miastem Gyomeandrőd na Węgrzech.
Podjęliśmy działania zmierzające do reaktywowania drużyn harcerskich
i Komendy Hufca ZHP w Pilźnie, co udało się sfinalizować w 2005 r. Z ramienia Towarzystwa sprawę pilotowała Zofia Szczepanik, która została wybrana na komendanta Hufca.
Zakres prac Towarzystwa staje się coraz szerszy, co ilustrujemy poniżej wykazem dokonań i zadań podjętych:
- W 2006 r. z konkursu projektów udało się pozyskać środki finansowe z Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu na organizowanie zajęć sportowo-rehabilitacyjnych dla uczniów Gimnazjum i Szkoły Podstawowej w Pilźnie na basenie w Dębicy. Z zajęć tych, kontynuowanych także w 2007 r. , skorzystało ok. 300 uczniów. Towarzystwo pokrywało część kosztów także z funduszy pozyskanych z wpłat 1% podatku dochodowego przeznaczanych na rzecz organizacji przez jej sympatyków. Ogółem koszty wyniosły blisko 10 tys. zł.
- Zorganizowane zostało spotkanie z dyrektorem Gorczańskiego parku Narodowego Januszem Tomasiewiczem (Pilźnianinem) na temat środowiska przyrodniczego Ziemi Pilźnieńskiej.
- Przeprowadzony został konkurs dla dzieci i młodzieży pt. „Ocalić od zapomnienia”, który przyniósł w efekcie prace albumowe, fotograficzne i opisowe zabytków. Dwie
z tych prac znalazły się Roczniku Pilźnieńskim jako artykuły.
- Doprowadzono do powołania Młodzieżowej Rady Miasta przy zaangażowaniu Anny Smoluchy i Romualdy Toboły
- Zorganizowano „marsz milczenia” i modlitwy w dniach żałoby po śmierci
Ojca św. Jana Pawła II.
- Współdziałano z absolwentami w przygotowaniu obchodów 60-lecia Liceum Ogólnokształcącego
- Zebrano wydawnictwa o Pilźnie i utworzono bibliotekę Towarzystwa.
- W pracy z młodzieżą gimnazjum przygotowano i wystawiono misterium „WYPOMINKI NARODOWE” – nad scenariuszem i reżyserią pracowały M.Skopek
i Z.Mossoń.
- Posadzony został dąb pamiątkowy na okoliczność 650-lecia nadania praw miejskich Pilznu i 100-lecia budynku szkoły podstawowej. W drodze konkursu wśród młodzieży szkolnej wyłoniona została jego nazwa - „TYTUS”.
- Od 2004 r. ukazuje się Rocznik Pilźnieński traktujący o historii, kulturze, życiu gospodarczym i społecznym, o ludziach i wydarzeniach z naszego regionu . Coraz liczniej pozyskujemy młodszą generację do redagowania artykułów.
- Podjęto sprawę zorganizowania studiów policealnych, kursów dokształcających czy szkoły zawodowej zgodnie z kierunkiem rozwoju gminy – ekologicznego rolnictwa
i warzywnictwa, obsługi hotelarstwa i turystyki, rzemiosła. Oczekujemy akceptacji tego celu przez władze miejskie bowiem zyskał on już poparcie Cechu Rzemiosł Różnych
i innych organizacji społecznych. Przybliżenie możliwości kształcenia młodzieży na miejscu przyczyni się do rozwoju przedsiębiorczości zahamuje emigrację młodych
w poszukiwaniu pracy.
- Systematycznie wzrasta liczba członków Towarzystwa, która zbliża się do stu. Członkami Towarzystwa są głównie mieszkańcy Pilzna i okolic, a także Rodacy rozsiani po całym kraju i za granicą Polski. Zespół ten wyrósł z umiłowania Ziemi Pilźnieńskiej i pracy na rzecz jej rozwoju.
- Rozpoczęliśmy akcję „Sztandar” chcąc w ten sposób uczcić 20-lecie Towarzystwa. Kierujemy w tej sprawie apel do wszystkich członków i sympatyków naszej organizacji o oddzielne wsparcie fundacji sztandaru „Towarzystwo Przyjaciół Pilzna i Ziemi Pilźnieńskiej obchodzić będzie w tym roku 20-lecie swego istnienia. Na uroczystość tego jubileuszu pragniemy sfinalizować fundację sztandaru.
Zwracamy się z prośbą o wsparcie naszej akcji „Sztandar” przez przekazanie dowolnej kwoty na nasze konto podane niżej z dopiskiem „Sztandar”. Nazwiska darczyńców umieszczone zostaną w kronice Towarzystwa jak również w formie gwoździa po wyrażeniu na to zgody. Za zrozumienie i poparcie naszej idei składamy podziękowania
Bank Spółdzielczy w Pilźnie Nr 96 9477 0001 0000 0840 2000 0010
Minęła 4-letnia kadencja. W dniu 29.03.2008 r. odbyło się Walne Zebranie Członków. Podsumowano dorobek minionej kadencji, wytyczono zadania do realizacji i dokonano wyboru nowych władz. W skład Zarządu weszli:
- Zofia Mossoń – prezes
- Anna Smolucha – wiceprezes
- Jacek Podlasek – sekretarz
- Edward Wójcik – skarbnik
- Jan Gałuszka – członek
- Zofia Szczepanik – członek
- Adam Szczeklik – członek
Komisję Rewizyjną stanowią:
- Zofia Grzebień – przewodnicząca
- Leokadia Krzak – sekretarz
- Anna Czernysz – członek
Prof. Stanisławowi Mazurkiewiczowi przyznano tytuł „Honorowego prezesa”.